De moedergodin Dana: heerseres van een mythisch(?) volk

Wie ooit in Ierland geweest is, weet dat het eiland in zekere zin toverachtig is. Éire, zoals het eiland in de oorspronkelijk Iers-Gaelische taal genoemd wordt, is een land waar nog tal van oude kastelen, ruïnes, heilige waterbronnen, steencirkels, dolmen, en andere megalithische monumenten te vinden zijn. Deze monumenten vormen tastbare herinneringen aan een rijke en geheimzinnige geschiedenis van het eiland.

De Keltische godsdienst

Ierland werd omstreeks het begin van onze jaartelling bevolkt door de Kelten. De megalithische bouwwerken en heilige bronnen werden door de Keltische priesters – de Druïden – gebruikt om bepaalde rituelen uit te kunnen voeren. De Kelten geloofden in verschillende goden en godinnen, waaronder de god Dagda, die als oppergod van Éire beschouwd werd en ook beschermgod van de Druïden was. Dagda was de zoon van Dana, de Moedergodin die over het volk Tuatha Dé Danann heerste. Dana werd beschouwd als de (oer)moeder van alle Keltische goden en godinnen.

Een interessant feit is dat er zonder een Moedergodin geen sprake zou zijn geweest van een oppergod. Een soortgelijke ordening zien we terug bij diverse polytheïstische godsdiensten uit de Oudheid.

Mythisch verleden

Volgens overleveringen waren de voor-Keltische Tuatha Dé Danann – de volkeren van de godin Dana – in een ver mythisch verleden in een oorlog verwikkeld met de oorspronkelijke bewoners van Éire, de Fomorians. De Fomorians schijnen reuzen te zijn geweest die voortdurend op voet van oorlog leefden, ook met de reus van Schotland, zoals de legende van Giant’s Causeway ons vertelt. De volkeren van Dana waren afkomstig uit ‘de vier steden van het noorden’. Deze nieuwe bewoners van Éire kwamen indertijd ‘op donkere wolken’ naar het eiland. Ze waren zowel bedreven in magie als gespecialiseerd in allerlei ambachten. Onder andere door deze vermogens waren ze uiteindelijk in staat om de Fomorians te verslaan.

De komst van de Milesians

Na verloop van tijd naderden de Milesians vanuit het zuiden het eiland Éire. De Tuatha Dé Damann probeerden de Milesians, die afkomstig waren uit Iberië, af te schrikken door een magische storm op zee te veroorzaken, maar de poging was tevergeefs. De Milesians vielen Éire binnen. Dit leidde tot een enorme veldslag tussen de beide bevolkingsgroepen. De strijd werd gewonnen door de Milesians, de voorouders van de huidige Ierse – Gaelic/Keltische – bevolking. Sindsdien leven de volkeren van de godin Dana onder de Ierse grond. Tegenwoordig worden deze wezens elfen of natuurgeesten genoemd.

Het mysterie van de historische monumenten

De megalithische monumenten of ‘dolmen’ die over heel Éire verspreid liggen, hebben waarschijnlijk alles te maken met de magie die de Tuatha Dé Danann bedreven. Later werden deze historische monumenten door de Druïden gebruikt, mogelijkerwijs om via rituelen in contact te treden met de Moedergodin Dana en de andere goden en godinnen van het Keltische pantheon. Zo wordt over het algemeen verondersteld dat een dolmen een megalithisch graf is, maar het is ook heel goed mogelijk dat het een soort van portaal is dat leidt naar de onderwereld, waar de volkeren van Dana voortleven. Wie zal het zeggen?